ROZWÓJ MOWY DZIECKA
Rozwój mowy jest jedną z ważniejszych umiejętności, jaką zdobywa małe dziecko. Umiejętność poprawnego porozumiewania się pozwala na wyrażanie swoich potrzeb, uczuć i spostrzeżeń.
ETAPY ROZWOJU MOWY
OKRES MELODII - OD URODZENIA DO 1 ROKU ŻYCIA
-
Początkowo dziecko komunikuje się z otoczeniem za pomocą krzyku;
-
2 - 3 miesiąc to czas, w którym pojawia się głużenie;
-
4 - 6 miesiąc - to bogata mimika, początki gaworzenia;
-
6 - 9 miesiąc - rozwój gaworzenia, reakcja na własne imię;
-
9 - 12 miesiąc - wymawia pierwsze wyrazy: mama, tata, baba, lala.
OKRES WYRAZU (1 - 2 ROK ŻYCIA)
-
Używa prawie wszystkich samogłosek, z wyjątkiem nosowych [ą, ę];
-
Wymawia niektóre spółgłoski [p, b, m, t, d, n, ś, ź, ć, dź, h];
-
Wypowiada się jednowyrazowo, często upraszczając wyraz (miś - mi, daj - da, samolot - molot).
OKRES ZDANIA (2 - 3 ROK ŻYCIA)
-
Dziecko zaczyna budować zdania proste;
-
Wypowiada prawidłowo spółgłoski [p, b, m, f, w, k, g, h, t, d, n, l];
-
Wypowiada samogłoski ustne [a, o, u, e, y, i] a czasem nosowe [ą, ę].
OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJ (3 - 6 ROK ŻYCIA)
Dziecko 3- letnie:
-
mówi zdaniami kilkuwyrazowymi;
-
rozumie to, co do niego mówimy;
-
wskazuje części ciała, zabawki;
-
zaczyna zadawać wiele pytań,
-
w mowie słychać jeszcze agramatyzmy, opuszcza sylaby początkowe lub końcowe, przestawia głoski w wyrazie lub wymyśla nowe wyrazy;
-
mówi wszystkie samogłoski oraz głoski łatwe [p, b, m, f, w, k, g, h, t, d, n, l] oraz głoski ciszące [ś, ź, c, dź].
Jest to oczywiście idealny książkowy rozwój mowy dziecka. Pamiętajmy jednak, że wśród dzieci 3-letnich są takie, które urodziły się w styczniu i dzieci urodzone późną jesienią, więc różnice w mowie dzieci są półroczne, a nawet prawie roczne. W okresie rozwoju mowy nawet jeden miesiąc to duża zmiana.
Dziecko 4 - letnie:
-
rozumie i wykonuje polecenia, także te zawierające wyrażenia przyimkowe;
-
potrafi mówić o przeszłości;
-
zadaje bardzo dużo pytań;
-
w wypowiedziach występują jeszcze agramatyzmy;
-
wymowa staje się dokładniejsza;
-
pojawiają się prawidłowo realizowane głoski szeregu syczącego [s, z, c, dz].
Warto pamiętać, że na wszystkie pytania dziecka odpowiadamy cierpliwie i wyczerpująco. Nie utrwalamy nieprawidłowych wypowiedzi dziecka czy "przekręcanych" słów, choć bywają one często zabawne. Rozwijając mowę dziecka, rozwijamy jego intelekt.
Dziecko 5 - letnie:
-
wypowiada się wielozdaniowo;
-
opowiada, relacjonuje wydarzenia;
-
w wypowiedziach uwzględnia kolejność zdarzeń, związki przyczynowo - skutkowe;
-
potrafi wyjaśniać znaczenia słów;
-
coraz mniej jest nieprawidłowości gramatycznych;
-
potrafi prawidłowo realizować głoski szeregu szumiącego [sz, ż, cz, dż];
-
głoska [r] może być jeszcze zastępowana przez [l].
Dziecko 6 - letnie:
-
powinno poprawnie wymawiać wszystkie dźwięki także głoskę[r];
-
umie klasyfikować przedmioty pod względem wielkości, kształtu i koloru;
-
umie dokonać analizy i syntezy słuchowej wyrazów o prostej budowie fonetycznej (tzw. głoskowanie).
Warto pamiętać, że rozwój mowy dziecka trwa od poczęcia (za: Rocławski) i działanie nas - dorosłych mają na niego olbrzymi wpływ. Każde dziecko rozwija się we własnym tempie i niewielkie opóźnienia rozwoju mowy nie powinny być powodem do niepokoju. Wspierajmy mowę dziecka poprzez rozmowy, opowieści i dialogi, czytanie książek, tworzenie własnych bajek, zabawy językowe, śpiewnie piosenek, powtarzanie czy układnie rymowanek oraz dużo ruchu.
Justyna Kucharska
logopeda
Literatura:
1. Rocławski B., Słuch fonemowy i fonetyczny. Teoria i praktyka, Glottispol
2. Demel G., Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, WSiP.