Aktywność plastyczna w życiu młodszego przedszkolaka

Stosy karteczek zalewają mieszkanie. Co dalej?

Pewnie zauważyli Państwo szybki przyrost prac plastycznych swoich domorosłych małych twórców od kiedy zaczęli swoją przygodę z przedszkolem. Niektóre z nich lądują na lodówce, na ścianie, są oprawiane w ramki, inne chowamy do szuflady, a nadmiar „gryzmołków” po cichu wyrzucamy do kosza. Ze względu na ilość przynoszonych do domu wytworów ostatnia opcja jest zupełnie zrozumiała i nie powinna być okupiona wyrzutami sumienia. Dobry rodzic nie musi kolekcjonować wszystkich prac dziecka, może wybierać losowe, te bardziej udane albo tzw. kamienie milowe (pierwsze narysowane koło, pierwsza wydzieranka, pierwsze słoneczko, domek itd.). Są dwie specyficzne zasady odnoszące się do prac plastycznych po przyniesieniu do domu:

•       należy znaleźć miejsce na wystawę, na której znajdzie się chociaż jedna praca

•       nigdy, pod żadnym pozorem nie wolno wyrzucać prac dziecka na jego oczach

Ponieważ dla nas liczy się nie sam papier, ale sentyment i historia z nim związana, polecam archiwizować prace dziecka robiąc im zdjęcia. Wtedy nie musimy pomijać żadnego rysunku, kolorowanki czy wyklejanki. Do zdjęcia można dodać datę, wiek dziecka czy okoliczności powstania pracy. To bardzo prosty sposób na porównywanie i śledzenie progresu małego artysty.

Aktywność plastyczna w kontekście wychowania przedszkolnego

Dla dziecka działalność plastyczna jest jedną z podstawowych form aktywności i stanowi ważny element rozwoju. Zaspokaja potrzebę działania, daje poczucie sprawstwa i okazję do zaprezentowania swoich umiejętności, wpływa na harmonijny rozwój przez łączenie ze sobą sfery cielesnej, psychicznej i emocjonalnej.

Dla nauczyciela praca plastyczna jest jedną z aktywności pozwalających sprawdzić wiedzę dziecka, ale też w atrakcyjny, zabawowy sposób włączyć nowe elementy do procesu edukacyjnego. Z pomocą prac plastycznych uczymy między innymi rozpoznawania i nazywania kolorów oraz kształtów, rozwijamy słownictwo bierne i czynne, a przede wszystkim pracujemy nad usprawnieniem precyzyjnych ruchów ręki i koordynacji wzrokowo- ruchowej. Prace plastyczne tworzone do danego tematu wspomagają procesy zapamiętywania włączając pamięć wzrokową i kinestetyczną. Stosowanie różnorodnych technik pozwala na wspomaganie wielozmysłowego odbierania świata. Oprócz usprawnienia manualnego tworzenie jest świetnym treningiem koncentracji uwagi i wyobraźni, ale też sposobem na rozładowanie emocji i wyciszenie.

Co jest na rysunku?

Dzieła małych dzieci często w oczach dorosłych nie prezentują żadnej wartości estetycznej. Nie muszą, ponieważ nie to jest ich istotą. Głównym celem działań plastycznych powinien być sam proces tworzenia, a to, co z niego wynika jest sprawą drugorzędną.

Często zachodzimy w głowę, co przedstawia praca naszego dziecka, przekręcamy kartkę we wszystkie strony, żeby dostrzec jakiś znajomy kształt. Pytanie o temat rysunku czy wyjaśnienie chaosu, który opanował papier często nie ma sensu, ponieważ dziecko nie rysowało/malowało niczego konkretnego. Czasami chodzi o fascynację konkretnymi kolorami, o konkretny ruch ręką lub eksperymentowanie z kompozycją, a czasami stery przejmuje podświadomość i stany emocjonalne.

Podchodząc do rysunku od strony technicznej, możemy wyróżnić u małych dzieci następujące fazy rozwojowe:

- okres bazgroty (1.5 r.ż - 3-4 r. ż.)

W pierwszym etapie trwania tego okresu dziecko interesuje się narzędziami pisarskimi i kreśli bezładne, przypadkowe zygzaki, kropki, spirale bez odrywania ręki i bez kontroli wzrokowej. W drugim etapie dziecko stara się kontrolować ruchy kredki: stawia linie pionowe i poziome, rysuje kształty koliste i spiralne. W trzecim etapie dziecko próbuje nazwać narysowane bazgroty. Okres kończy się zazwyczaj umiejętnością narysowania słoneczka.

- okres schematyczny (od 3-4 r. ż)

Dziecko próbuje rysować sylwetki ludzkie w postaci głowonogów. Głowa jest okręgiem lub ma kwadratowy kształt, nogi i ręce przedstawiane są za pomocą linii. Do głowy dorysowywane są szczegóły anatomiczne: oczy, nos, włosy, usta, włosy.

W młodszym wieku przedszkolnym dziecko nie oddaje w swoich pracach rzeczywistych kolorów. Prawdopodobne jest, że użyje kredki, która leży najbliżej lub której kolor w danej chwili najbardziej mu odpowiada. Rysowany obiekt nie ma znaczenia przy doborze kolorystyki.

Po zdobyciu odpowiednich umiejętności, dzieci będą rysować czytelne prace na zadany temat, ale póki co najważniejsze jest wzbudzenie zainteresowania procesem tworzenia. Dzieci lubią widzieć szybkie efekty, z tego powodu najlepszym środkiem są farby, a na początkowym etapie najwygodniejszym narzędziem są własne palce/ręce. Dzieci będą malować rękami, palcami, stopami, gąbeczkami, pędzelkami i odbijać stemple. Do malowanek dołączą prace rysowane kredkami i flamastrami, wyklejanki, wydzieranki i wycinanki. Dużą wagę będziemy przykładać też do prac wymagających ugniatania mas plastycznych.

Mimo tego, że maluchy nie są jeszcze w stanie odwzorowywać rzeczywistości, ich prace mają cechy sztuki: są oryginalne i wymuszają niestandardowe myślenie odbiorcy.

​

Monika Kozieł,

nauczyciel wychowania przedszkolnego