CO POTRAFISZ CZTEROLATKU?

Rozwój fizyczny i motoryczny:

• zmiany wzrostu i wagi ciała są znacznie mniejsze niż do tej pory;

• następuje wydłużenie ciała pod wpływem szybszego rośnięcia kończyn;

• pojawiają się nowe umiejętności, proste ruchy łączone są w kombinacje ruchowe, np. bieg i skok, bieg i kopnięcie piłki, chwyt i rzut piłką;

• dziecko jest coraz sprawniejsze i szybsze, w wykonywanych ruchach można zauważyć coraz większą koordynację;

• dość szybko biega, wspina się na drabinki;

• z chęcią jeździ na rowerze czy hulajnodze;

• podskakuje obunóż, na jednej nodze, z nogi na nogę, w miejscu i w przód;

• przeskakuje nad płaskimi przeszkodami (np. woreczkiem), wskakuje do środka (np. szafry);

• podrzucaną piłkę chwyta oburącz „przytulając” do siebie;

• potrafi przez chwilę stać na jednej nodze z otwartymi oczami;

• sprawnie przechodzi po ławeczce, potrafi przejść po linii, stawiając stopę za stopą;

• wchodzi i schodzi ze schodów stawiając nogi na przemian (trzymając się poręczy lub nie);

• czterolatek potrzebuje ogromnej ilości zabaw ruchowych oraz jak najwięcej możliwości do zaspokojenia swego głodu ruchu;

• słucha, rozumie i reaguje na polecenia w trakcie zabaw ruchowych;

• ustawia się w parach, kole, rzędzie, gromadce, rozsypce;

• ubiera się i rozbiera przy niewielkiej pomocy z zewnątrz;

• podejmuje próby zapinania guzików i zasuwania suwaków;

• samodzielnie korzysta z toalety, myje ręce i buzię, czyści samodzielnie zęby;

• przenosi wodę w kubku, nie rozlewając jej;

• odbija balonik, by nie spadł na podłogę (kilka razy);

• buduje i konstruuje z klocków;

• potrafi rozwinąć papierek z cukierka.

​

Rozwój społeczny i emocjonalny:

• dziecko 4-letnie nie potrafi długo skupić się na jednej wykonywanej czynności, często zmienia rodzaje aktywności;

• szybko przechodzi od jednej aktywności do drugiej, np. od układania puzzli do swobodnego rysowania, potem do zabawy z podziałem ról, itp.;

• często nie planuje zmiany aktywności, działa powodowane jakimś impulsem (coś go zaciekawi, chce być tam, gdzie jest wesoło, coś się dzieje...);

• potrafi poświęcić sporo czasu i energii na organizowanie miejsca zabawy: aranżacji miejsca, gromadzenia przedmiotów;

• potrafi zapamiętać i przestrzegać zasady gry.

• czterolatek często ma już swoje zainteresowania, ulubione zabawy, bądź rodzaje aktywności;

• łatwo nawiązuje kontakt z rówieśnikami;

• szuka pomocy i w sytuacjach konfliktowych, reaguje złością, płaczem, krzykiem;

• przewodzi w zabawie, lub podporządkowuje się, przyjmując na siebie różne role;

• przestrzega zawartych umów, jednak zdarza się ,że „łamie” ustalone zasady;

• potrafi stosować zwroty grzecznościowe;

• podpatruje kolegów, przygląda się im, obserwuje ich zachowania, sposoby zabawy i emocje;

• podpatruje sposoby rysowania, konstruowania z klocków, itp.;

• czterolatek rozpoznaje podstawowe emocje, coraz skuteczniej rozpoznaje i nazywa własne uczucia i ich przyczyny;

• większość swoich oczekiwań potrafi wyrazić słownie;

• odczuwa wyraźną potrzebę bycia członkiem grupy, spotykania się z kolegami;

• pojawiają się pierwsze sympatie i przyjaźnie;

• czterolatek wie, że w różnych miejscach panują różne zasady zachowania i należy dostosować się do nich.

​

Rozwój poznawczy, mowa:

• wzrasta zasób słownikowy dziecka, potrafi już wypowiedzieć prawie wszystkie głoski;

• używa przymiotników, rzeczowników, czasowników, przysłówków;

• czterolatek ma tendencje do tworzenia neologizmów (wypełniają one luki, gdy dziecko nie znajduje w swoim zasobie słów słownictwa na określenie jakiegoś obiektu);

• szybko zapamiętuje tekst wierszy i piosenek;

• uwaga u dziecka czteroletniego dziecka jest dowolna (przyciąga ją to, co dziecko interesuje i zaciekawia, bardzo łatwo ją rozproszyć), potrafi skoncentrować na 10 – 20 minut, ale gdy robi coś bardzo interesującego dla siebie potrafi być skupione znacznie dłużej;

• dziecko w tym wieku potrafi słuchać coraz dłuższych bajek, opowiadań;

• szczególną rolę w rozmowie z czterolatkiem odgrywają pytania, które służą nawiązaniu i podtrzymaniu kontaktu oraz zdobyciu informacji (4 - 5 roku życia to wiek pytań);

• wyobraźnia wydaje się nie mieć w tym wieku granic; pojawiają się wymyśleni towarzysze zabaw i różne wymyślone historie;

• niektóre 4 - latki wykazują zainteresowanie literami i cyframi, czasem umieją całkiem nieźle liczyć;

• dostrzega różnice między przedmiotami i rysunkami, a także wskazuje podobieństwa.

• definiuje przedmioty poprzez użytek, np. piłka jest do grania;

• zna nazwę miasta, w którym mieszka;

• wyodrębnia i nazywa części ciała człowieka;

• rozpoznaje zmiany zachodzące w przyrodzie i wiąże je z aktualną porą roku;

• określa podstawowe zjawiska atmosferyczne i wiąże je z aktualną porą roku;

• pamięta zbiór przedmiotów np. czterech i zauważa, którego brakuje;

• wyróżnia części roślin– łodyga, liście, kwiat, owoc, korzeń;

• posługuje się określeniami odnoszącymi się do kierunków w przestrzeni (przód  tył, góra– dół, przed siebie– za siebie, w bok);

• posługuje się określeniami odnoszącymi się do położenia przedmiotów w przestrzeni (daleko– blisko, dalej– bliżej, wyżej– niżej) ;

• dokonuje globalnej oceny ilościowej, stosując określenia: mniej, więcej, tyle samo;

• stosuje określenia: cięższy, lżejszy, waży tyle samo;

• porównuje liczebność zbiorów łącząc w pary, posługuje się określeniem para;

• nazywa podstawowe figury geometryczne: koło, kwadrat, trójkąt;

• klasyfikuje przedmioty wg jednej lub więcej cech (przeznaczenia, wielkości, koloru);

• tworzy zbiory elementów pasujących do siebie ze względu na przeznaczenie, kolor lub kształt;

• odtwarza wzór za pomocą np. mozaiki geometrycznej;

• potrafi śledzić przebieg akcji i zaczyna dostrzegać związki przyczynowo – skutkowe i chronologiczne.

• ma spory zasób wiedzy i chce ją przekazywać, dlatego jest bardzo rozmowne i aktywne na zajęciach;

• omawiając ilustrację dziecko najpierw wymienia zawarte na niej obiekty, a potem (przy pomocy osoby dorosłej lub samodzielnie) dopowiada: jak wyglądają poszczególne osoby, przedmioty... co robią, jakie mają miny, a co za tym idzie, co czują.

​

Sprawność manualna:

• prawidłowo trzyma ołówek i kredkę, chociaż nadal może pojawiać się nieprawidłowy chwyt;

• można zauważyć pewniejszy chwyt kredki (i każdego innego narzędzia rysunkowego), właściwe napięcie mięśni dłoni a co za tym idzie - nacisk kredki na papier.

• dziecko rysuje to co wie, tak jak wie i na ile pozwalają mu jego umiejętności.

• czterolatek rysuje koła: małe i duże, trójkąty i czworoboki, krzyżyki, iksy, szyny, gwiazdki i coraz dokładniej koloruje swoje rysunki i kolorowani;

• potrafi narysować głowonoga, kwiat, serce, dom, słońce;

• potrafi poprawnie trzymać nożyczki i samodzielnie wycinać po narysowanej linii prostej, a przy wsparciu i bardziej skomplikowane kształty;

• chętnie modeluje z plasteliny, ciastoliny, innych mas plastycznych: tocząc kulki, wałeczki, łącząc je i nadając im kształty, tworzą ludziki i inne twory;

• coraz pewniej i precyzyjniej posługuje się pędzlem.

• czterolatek jest w stanie manipulować drobnymi elementami układanki, nawlekać koraliki na sznurek.

​

Czterolatki w różnym stopniu opanowują podane umiejętności. Każde dziecko rozwija się swoim własnym, indywidualnym tempem.

​

Natalia Wawrzeniuk

nauczyciel wychowania przedszkolnego

​

Literatura

1. E. Gruszczyk-Kolczyńska - Wspomaganie rozwoju umysłowego czterolatków i pięciolatków, 2004

2. M. Przetacznikowa-Gierowska, G. Makiełło-Jarża - Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego, 1985

3. B. Harwas-Napierała, J. Trempała - Psychologia rozwoju człowieka, 2004